จิตวิทยา [Psychology]

       จิตวิทยาเป็นเนื้อหาอีกหนึ่งเรื่องที่ต้องเรียนในวิชาพฤติกรรมศาสตร์(Behavioral Science)  จะอยู่ในช่วงเทอม 2 ค่ะ ซึ่งไม่ว่าจะเรียนสาขาอะไรก็ควรมีความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับจิตวิทยา เพราะในชีวิตจริงเราอยู่กับคน ซึ่งการแสดงออกต่างๆของคนเราไม่ว่าจะเป็นคำพูด การแต่งตัว หรือรสนิยมอื่นๆ ล้วนถูกควบคุมโดยความรู้สึกนึกคิดหรือที่เราเรียกกันว่าจิตใจ ตามประโยคของคนโบราณที่ว่า "จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว"

ซิกมันด์ ฟรอยด์ : Zigmond froid (1856 – 1939)

อับราฮัม มาสโลว์ : Abraham Maslow

       ทฤษฎีที่โด่งดังและควรรู้จักก็ได้แก่  

• ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ (Psychoanalytic Theory) ของน.พ. ซิกมันด์ ฟรอยด์ 
• ลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์ (Maslow's hierarchy of needs) (อ่านในลิ้งค์นี้ก็เข้าใจง่ายดีค่ะ >> kmitnbxmie8 )

ลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์ (Maslow's hierarchy of needs)

       คำว่า Psychology (จิตวิทยา)มีรากศัพท์มาจากภาษากรีก 2 คำ ได้แก่ Psyche (Mind = จิตใจ) และ Logos (Knowledge = ศาสตร์ องค์ความรู้) ความหมายโดยรวมของ Psychology จึงหมายถึง ศาสตร์ที่ศึกษาเรื่องพฤติกรรมของอินทรีย์ สิ่งมีชีวิตต่างๆ โดยเฉพาะมนุษย์เป็นสำคัญ เพื่ออธิบาย ทำความเข้าใจ ทำนาย และควบคุมพฤติกรรมนั้นๆได้

       จิตวิทยาได้เริ่มขึ้นโดยนักปราชญ์ชาวกรีก ชื่อ เพลโต และอริสโตเติล เพลโตเชื่อว่าการคิดและการใช้เหตุผลเท่านั้น ที่ทำให้คนเกิดความเข้าใจในสิ่งที่เขาสามารถจะเข้าใจได้ โดยไม่สนใจวิธีการสังเกตหรือการทดลองใด ๆ แต่อริสโตเติลกลับเป็นนักสังเกตสิ่งรอบตัว เขาสนใจสิ่งภายนอกที่มองเห็นได้ การเข้าใจปรากฏการณ์ตามธรรมชาติที่เกี่ยวข้องกับคนต้องเริ่มด้วยการสังเกต อย่างมีระบบ

เพลโต : Plato

Aristotle, marble portrait bust, Roman copy (2nd century bc) of a Greek original (c. 325 bc); in the Museo Nazionale Romano, Rome

• ในคริสต์ศตวรรษที่ 13 ศาสนาเริ่มเข้ามาเกี่ยวข้อง โดยแนวคิดทางศาสนาเน้นว่าจิตเป็นส่วนที่แยกออกจากร่างกาย

• ในคริสต์ศตวรรษที่ 15 การฟื้นฟูการสืบสวนโดยวิธีทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็นการละทิ้งความเชื่อแบบเดิม ๆ มีการค้นหาความรู้ใหม่ ๆ วิธีการก็เริ่มมีลักษณะที่เป็นวิทยาศาสตร์

• ต้นคริสต์ศตวรรษที่ 17 ฟรานซิส เบคอน กล่าวว่า “ทฤษฎีให้แนวทาง การวิจัยให้คำตอบ” โดยชี้ให้เห็นถึงความสำคัญระหว่างทฤษฎีและการวิจัย

• กลางคริสต์ศตวรรษที่ 17 จนถึงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 19 มีกลุ่มแนวคิดที่สำคัญเกิดขึ้น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มประจักษ์นิยมชาวบริเตน (British Empiricism) ที่เชื่อว่า ความรู้ผ่านเข้ามาทางสื่อกลางของความรู้สึก จิตเป็นที่รวมของความคิดเห็น นักจิตวิทยากลุ่มนี้มีบทบาทสำคัญต่อการเกิดจิตวิทยากลุ่มสัมพันธนิยม (Associationistic Psychology) นักจิตวิทยาอีกกลุ่มหนึ่งกลับสนใจทางชีวภาพ เช่น ความแตกต่างระหว่างประสาทส่วนรับความรู้สึกกับประสาทส่วนการเคลื่อนไหว และ ลักษณะทางกายที่แสดงปฏิกิริยาสะท้อน(reflex) นักจิตวิทยากลุ่มนี้พยายามอธิบายการกระทำของมนุษย์ด้วยหลักการทางฟิสิกส์ คือ จิตฟิสิกส์ ซึ่งเป็นวิธีที่ใช้วัดความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะทางกายภาพของสิ่งเร้ากับประสบการณ์รู้สึกที่ผู้ที่ถูกเร้ารายงานออกมา

• ในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 จอห์น บี วัตสัน ได้ก่อตั้ง กลุ่มพฤติกรรมนิยม(Behavioralism) โดยเห็นว่า การตรวจพินิจจิตเป็นวิธีการที่ไม่ดีพอ การศึกษาจิตวิทยาควรจะหลีกเลี่ยงการศึกษาจากความรู้สำนึก แล้วหันไปศึกษา พฤติกรรมที่มองเห็นได้ เพื่อให้สามารถทำนายและควบคุมพฤติกรรมของมนุษย์ได้ และเน้นถึงความสำคัญของสิ่งแวดล้อมว่ามี อิทธิพลต่อพฤติกรรมมากกว่าพันธุกรรมอีกด้วย

• ในช่วงเวลาเดียวกัน ประเทศเยอรมนีได้เกิดกลุ่มจิตวิทยาขึ้น ได้แก่ จิตวิทยากลุ่มเกสตัลท์(Gestalt Psychology) แนวคิดของจิตวิทยากลุ่มนี้เน้นว่า การทำงานของจิตเป็นการทำงานของส่วนรวม ดังนั้นจึงสนใจศึกษาส่วนรวมมากกว่าส่วนย่อย แนวคิดนี้เริ่มมีบทบาทขึ้นเมื่อนักจิตวิทยาชาวอเมริกันเริ่มให้ความสนใจใน ปัญหาของการรับรู้ การคิดแก้ปัญหาและ บุคลิกภาพ จนนำไปสู่การเกิดขึ้นของกลุ่มจิตวิทยาการรู้การเข้าใจ(Cognitive psychology) ซึ่งเกี่ยวข้องกับกลไกภายใน ที่มีอิทธิพลต่อการแสดงพฤติกรรมของบุคคล และต่อจากนั้นมา จิตวิทยาก็เป็นที่สนใจของบุคคลทั่วไปและนิสิตนักศึกษามาก ขึ้นเรื่อยๆ

อ่านเพิ่มเติม

• จิตวิทยาพื้นฐาน 
• พฤติกรรมมนุษย์ - ปัจจัยพื้นฐานด้านจิตวิทยา 
• ทฤษฎีจิตวิทยาบุคลิกภาพ 
• ทฤษฎีจิตวิทยาทางสังคมของแอดเลอร์  
• ทฤษฎีจิตวิทยาพัฒนาการทางด้านต่างๆ
• ประวัติบุคคลสำคัญของโลก